سازمان خصوصی سازی

آئین‌ نامه"نحوه تاسیس و اداره بانك ‌ها و موسسات مالی و اعتباری غیر دولتی"، موضوع تبصره (2) ماده (5)
مصوب هزار و صد و چهارمین جلسه شورای پول و اعتبار مورخ 1388/08/12

بسمه تعالی

"با صلوات بر محمد و آل محمد"
بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران

شورای پول و اعتبار به استناد تبصره (2) ماده (5) قانون اجرای سیاست های كلی اصل (44) قانون اساسی، آیین نامه نحوه تاسیس و اداره بانك ها و موسسات مالی و اعتباری غیردولتی را به شرح زیر تصویب نمود:

ماده 1- واژه‌ ها و اصطلاحات بكار رفته در این آیین ‌نامه در معانی مشروح ذیل به كار می ‌رود:

1-1- قانون: قانون اجرای سیاست های كلی اصل (44) قانون اساسی – مصوب 1386-

1-2- بانك مركزی : بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران

1-3- عملیات مجاز بانكی: اشتغال به امر واسطه‌گری بین عرضه‌كنندگان و متقاضیان وجوه و اعتبار به صورت دریافت انواع وجوه، سپرده، ودیعه، اعطای انواع تسهیلات و اعتبار و موارد مشابه به صورت كلی یا جزیی وارائه انواع خدمات بانكی از قبیل صدور كارت های الكترونیكی دریافت و پرداخت و كارت های اعتباری، در چهارچوب قانون عملیات بانكی بدون ربا و سایر قوانین و مقررات مربوطه.

1-4- مجوز : هر گونه مجوز كتبی بانك مركزی كه جهت انجام مراحل تاسیس، ثبت و فعالیت بانك یا موسسه اعتباری صادر می‌شود. از قبیل مجوز اولیه ، مجوز تاسیس و مجوز فعالیت.

1-5- بانك غیردولتی: بانكی كه به موجب قانون و با عنایت موضوع ماده (4) قانون محاسبات عمومی كشور و ماده (86) قانون سیاست های كلی اصل (44)، با مالكیت و مدیریت اشخاص غیردولتی، با مجوز بانك مركزی و بر اساس مقررات مربوطه تاسیس می ‌گردد و می ‌تواند در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه به كلیه عملیات مجاز بانكی مبادرت نماید.

1-6- موسسه اعتباری: هر نوع موسسه مالی و اعتباری غیربانكی و بنگاه واسطه پولی و غیردولتی، به جز مورد مذكور در تعریف 5-1 كه به موجب قانون، با مالكیت و مدیریت اشخاص غیردولتی با مجوز بانك مركزی تاسیس می‌ گردد و می‌تواند در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه به عملیات مجاز بانكی در محدوده تعیین شده توسط بانك مركزی مبادرت نماید.

1-7- اشخاص متقاضی: اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی دریافت مجوزهای مربوطه و اشتغال به عملیات بانكی

ماده 2- تاسیس، ثبت و فعالیت بانك یا موسسه اعتباری موضوع این آیین ­نامه فقط با اخذ مجوز از بانك مركزی و در چارچوب قوانین، آیین ­نامه‌ها و مصوبات شورای پول و اعتبار و سایر مقررات و دستورالعمل‌های مربوط امكان ­پذیر است .

تبصره- تعاونی‌های اعتبار قرض­ الحسنه و صندوق های قرض الحسنه ‌ای كه منحصراً به امر قرض ‌الحسنه می‌ پردازد، از شمول این آیین ‌نامه مستثنی بوده و تابع مقررات خاص خود می ‌باشد.

ماده 3- مراجع ثبت فعالیت اشخاص متقاضی موضوع این آیین ‌نامه موظفند در چارچوب مقررات این آیین ‌نامه و سایر قوانین مربوطه قبل از ثبت فعالیت، مجوز تاسیس صادره توسط بانك مركزی را از متقاضیان مطالبه كنند.

تبصره- چنانچه به هر علتی مراحل ثبت بدون اخذ و ارائه مجوزهای صادره از سوی بانك مركزی انجام شود ، این امر هیچگونه حقی برای متقاضی ایجاد نمی ‌كند و وی حق اشتغال به عملیات بانكی موضوع این آیین ­نامه را به هیچ ترتیبی نخواهد داشت .

ماده4- اشخاص متقاضی تاسیس و اداره بانك یا موسسه اعتباری غیر دولتی باید دارای شرایط عمومی و اختصاصی زیر باشند:

الف- متقاضیان تاسیس بانك:

• برخورداری از صلاحیت عمومی اخلاقی و حسن شهرت و سلامت مالی (عدم بدهی معوق به سیستم بانكی).
• ارائه سرمایه لازم برای تاسیس و ادامه فعالیت

ب- اعضای هیات مدیره، مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل :

• برخورداری از صلاحیت عمومی اخلاقی و حسن شهرت و سلامت مالی (عدم بدهی معوق به سیستم بانكی).
• ارائه گواهی عدم سوء پیشینه موثر كیفری.
• برخورداری از صلاحیت ‌های علمی، تخصصی و حرفه ای به تشخیص بانك مركزی .
• تعهد به رعایت كلیه قوانین، مقررات و مفاد اساسنامه.
• محكومین به سرقت، ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، كلاهبرداری، جعل و تزویر ، صدور چك بی ‌محل و ورشكستگی به تقصیر یا تقلب اعم از اینكه حكم از دادگاه ­های داخلی یا خارج كشور صادر شده یا محكوم مجرم اصلی یا شریك یا معاون جرم بوده باشد - از تصدی اداره امور بانك یا موسسه اعتباری غیردولتی- به هر عنوان ممنوع می‌باشند.

تبصره1- تطبیق شرایط مربوطه توسط بانك مركزی انجام و نتیجه اعم از مثبت یا منفی به متقاضی اعلام می‌ گردد.

تبصره2- در صورت سلب شرایط و یا در صلاحیت نامزدها و اشخاص پیشنهادی بند (ب) موضوع این ماده توسط بانك مركزی، بانك متقاضی موظف است ظرف مدت 30 روز با رعایت ترتیبات بند (ب) نسبت به جایگزینی فرد دیگری اقدام نماید.

ماده 5- بانك مركزی پس از بررسی درخواست اشخاص متقاضی، مدارك و مستندات مورد نیاز و تطبیق و احراز شرایط مربوطه نسبت به صدور مجوزهای لازم اقدام می ‌نماید.

تبصره1- مجوز اولیه كه موافقت اولیه بانك مركزی با تاسیس بانك است، صرفاً به منظور تشكیل پرونده ثبتی و پذیره نویسی سهام توسط بانك مركزی صادر می ‌شود .

تبصره2- مجوز ثبت كه موافقت نهایی با تاسیس بانك است، توسط بانك مركزی به منظور ثبت بانك در مرجع ثبت شركت‌ ها صادر می‌ شود .

تبصره3- مجوز فعالیت كه اجاره‌ نامه برای شروع فعالیت بانك است، توسط بانك مركزی صادر می‌ شود.

تبصره 4- مجوز فعالیت ­های عملیاتی بانك می­ تواند بصورت مرحله ‌ای توسط بانك مركزی صادر شود.

ماده 6- تاسیس و فعالیت بانك یا موسسه اعتباری موضوع این آئین ‌نامه فقط در قالب شركت سهامی عام و شركت تعاونی سهامی عام امكان پذیر است. شركت تعاونی سهامی عام موضوع این آئین ­نامه نوعی شركت سهامی عام است كه با رعایت قانون تجارت، قوانین و مقررات پولی و بانكی، محدودیت ‌های مذكور در ماده (5 ) قانون اجرای سیاست های كلی اصل (44) قانون اساسی، ضوابط مقرر بانك مركزی و با رعایت آئین ­نامه اجرایی «نحوه بلوك ‌بندی در شركت ‌های تعاونی سهامی عام » موضوع تصویب نامه شماره 104175/ت43080ك مورخ 1388/05/24 كمیسیون موضوع اصل 138 قانون اساسی تشكیل شده است.

ماده 7 – سقف مجاز تملك سهام هر بانك یا موسسه اعتباری موضوع این آئین ‌نامه به طور مستقیم و غیر مستقیم برای هر شركت سهامی عام، یا تعاونی سهامی عام و یا هر موسسه و نهاد عمومی غیر دولتی ده درصد (10%) و برای اشخاص حقیقی و سایر اشخاص حقوقی پنج درصد (5% ) تعیین می‌شود.

تبصره 1- معاملات بیش از سقف ‌های مجاز در ماده فوق توسط هر یك از اشخاص مذكور باطل و ملغی ‌الاثر است . افزایش سقف سهم مجاز از طریق ارث نیز مشمول این حكم است و وراث و یا اولیاء قانونی آنها ملزم به فروش مازاد بر سقف، ظرف مدت دو ماه پس از صدور گواهی حصر وراثت خواهند بود. افزایش قهری سقف مجاز سهام به هر طریق دیگر باید ظرف مدت سه ماه به سقف‌ های مجاز این ماده كاهش یابد . درصورت عدم واگذاری ، تنبیهات انضباطی اعمال می‌ گردد.

تبصره 2- اشخاص حقیقی سهامدار بنگاه های موضوع این ماده و اعضاء خانواده آنها شامل همسر، فرزندان و همسران آنان برادر، خواهر، پدر و مادر منحصراً تا سقفی مجاز هستند سهام داشته باشند كه نتوانند مشتركاً بیش از یك عضو هیات مدیره را در بانك غیر دولتی و موسسه اعتباری تعیین نمایند. موضوع ذینفع واحد در خصوص اشخاص حقوقی مطابق ضوابط و مقررات مصوب بانك مركزی اعمال می ‌گردد .

ماده 8- بانك ها و موسسات اعتباری موضوع این آئین ‌نامه در هنگام تاسیس و فعالیت موظف به تامین سرمایه لازم و رعایت ضوابط نظارتی و نسبت های مالی احتیاطی مورد نظر بانك مركزی از قبیل نسبت كفایت سرمایه ، نسبت تسهیلات كلان و نسبت تسهیلات به اشخاص مرتبط می‌ باشند .

ماده 9- چگونگی تودیع سرمایه اولیه برای تاسیس بانك یا موسسه اعتباری غیر دولتی توسط بانك مركزی اعلام می‌ شود .

ماده 10 – موسسات اعتباری كه قصد ارتقاء به سطوح بالاتر فعالیت و یا اخذ مجوز فعالیت بانك غیردولتی را داشته باشند منوط به دارا بودن شرایط این آئین ‌نامه، می‌ توانند مراحل لازم اخذ مجوز را طی نمایند .

ماده 11- ایجاد و گسترش شعب و واحدهای بانك ها و موسسات اعتباری غیردولتی در داخل و خارج از كشور مستلزم كسب اجازه بانك مركزی خواهد بود .

ماده 12- بانك مركزی در هر مرحله‌ای كه تشخیص دهد متقاضیان تاسیس بانك یا موسسه اعتباری ازشرایط لازم برخوردار نبوده یا قادر به انجام تعهدات خود نبوده و یا اطلاعات خلاف واقع ارائه نموده‌ اند می ‌تواند مجوزهای صادره را در هر مرحله تا قبل از صدور مجوز فعالیت متوقف و یا لغو نماید .

ماده 13- در صورتی كه بانك یا موسسه اعتباری موضوع این آئین ‌نامه ، قوانین و مقررات مربوطه، مفاد اساسنامه و یا دستورات بانك مركزی را رعایت ننماید مشمول مقررات تنبیهی و انتظامی خواهد گردید. 

ماده 14- لازم است بانك مركزی نسبت به تعیین و اعلام شرایط و چگونگی تسلیم تقاضای تاسیس بانك یا موسسه اعتباری غیر دولتی ، ریز مدارك مورد نیاز ، مراحل بررسی و صدور مجوز و سایر موارد مربوطه، به ترتیبی اقدام نماید كه امكان اطلاع عموم از شرایط و ضوابط مورد نظر فراهم گردد .

این آئین ­نامه در 14 ماده و 10 تبصره در تاریخ 1388/08/02 به تصویب شورای پول و اعتبار رسید.